Belgen gebruiken te veel psychofarmaca
Het gebruik van psychofarmaca, zoals antidepressiva, benzodiazepines, antipsychotica en psychostimulantia, is verontrustend hoog.
Elk jaar worden 812 miljoen unitaire dosissen van psychofarmaca afgeleverd in openbare apotheken (bron: IQVIA Belgium, RIZIV).
2 miljoen
Aantal patiënten dat ten minste één benzodiazepine (of Z-drug) nam in 2022 in België. (bron: IQVIA Belgium)
370 miljoen
Aantal unitaire dosissen van terugbetaalde antidepressiva afgeleverd in België in 2022. 73,5 % van die antidepressiva werden voorgeschreven door huisartsen. (bron: RIZIV)
55 miljoen
Aantal unitaire dosissen van antipsychotica afgeleverd in 2022 in Belgische apotheken. Het gebruik stijgt opmerkelijk bij patiënten ouder dan 75. (bron: RIZIV)
70%
Percentage van de stijging van dosissen psychostimulantia afgeleverd in België in 10 jaar. Er werden 17 miljoen dosissen afgeleverd in 2022, tegenover 10 miljoen in 2013. (bron: RIZIV)
Niet te onderschatten risico’s
Psychofarmaca zijn niet zonder risico. Ze kunnen noodzakelijk zijn in bepaalde gevallen, maar dan wel in aangepaste dosis en gedurende een beperkte tijd. Jammer genoeg maken veel patiënten er chronisch gebruik van.
- Bij slaap- en kalmeermiddelen zoals benzodiazepines lopen patiënten al snel het risico op gewenning en verslaving. Dit kan opgelost worden door afbouw, maar dit kan ook vermeden worden door de patiënten van bij het begin te wijzen op andere oplossingen, die veel efficiënter zijn op lange termijn.
- Ook de opstart van antidepressiva bij depressie moet weloverwogen zijn. De ernst van de depressie bepaalt of het nodig is om een antidepressivum in te zetten naast een niet-medicamenteuze aanpak. Een behandeling met medicatie kan aangevuld worden met een niet-medicamenteuze benadering, zoals psychologische ondersteuning, die wordt aanbevolen als eerst elijnsbehandeling.
- Bij antipsychotica zijn de therapeutische indicaties beperkt. Ook hier is een hoge mate van voorzichtigheid geboden.
-
Psychostimulantia dienen weloverwogen ingezet te worden bij een patiënt met een diagnose van AD(H)D, met voldoende oog voor bijwerkingen en risico’s. De behandeling steunt op drie pijlers: psycho-educatie, gedragsinterventie en/of andere niet-medicamenteuze behandelingen en medicatie. Medicatie vormt steeds een onderdeel van een ruimer zorgtraject.
U kunt de trend keren
U hebt als gezondheidsprofessional een cruciale rol die ruimer is dan de diagnosestelling en het voorschrijven van de medicatie. U draagt eveneens de verantwoordelijkheid om het gebruik nauwgezet op te volgen en uw patiënten voldoende te informeren, sensibiliseren, motiveren, ondersteunen en waar nodig door te verwijzen.
Een eerste stap daarbij: open de dialoog met de patiënt over diens werkelijke noden. Raad steeds niet-medicamenteuze behandelopties aan, zoals aanpassingen in de levensstijl van de patiënt en/of psychotherapie. Als een medicamenteuze behandeling echt noodzakelijk is, besteed dan al bij de opstart van de medicatie voldoende aandacht aan de bijwerkingen. Praat ook met de patiënt over de duur van de behandeling en de geleidelijke afbouw. Denk als arts aan deprescribing zodra u dat mogelijk lijkt. Bent u psycholoog of apotheker, moedig uw patiënt dan aan om erover te praten met diens arts.
Overleg tussen gezondheidsprofessionals onderling draagt bij tot een gepaste opvolging van de gezamenlijke patiënt. Als voorschrijvers, spelen artsen vanzelfsprekend een fundamentele rol, maar ook apothekers en psychologen dragen een verantwoordelijkheid.
Informeer uw patiënten over een (bijkomende) niet-medicamenteuze ondersteuning en het correcte gebruik van de geneesmiddelen. Maak hen bewust van de risico’s of mogelijke bijwerkingen. Moedig hen aan om het gesprek aan te gaan wanneer hun situatie evolueert.
Vind ondersteuning voor een bewuster gebruik van psychofarmaca
Op maat
Deze portaalwebsite biedt extra ondersteuning aan u als gezondheidsprofessional. Verbreed uw kennis over psychofarmaca en versterk uw samenwerking met andere beroepsgroepen van gezondheidsprofessionals. Zo draagt u uw steentje bij voor een bewust gebruik van psychofarmaca.
Deze portaalwebsite richt zich namelijk specifiek op u als arts, apotheker of psycholoog. U vindt hier specifieke bronnen op maat, gaande van studies en e-learnings tot praktische gidsen en fiches. Krijg gemakkelijk toegang tot alle nuttige informatie en bronnen specifiek voor uw beroepsgroep via de overeenstemmende rubriek:
Gecreëerd door collegae
Diverse collega-gezondheidsprofessionals werkten mee aan de ontwikkeling van deze portaalwebsite.
De website werd gecreëerd met de ondersteuning van de beroepsorganisaties Domus Medica, SSMG, APB, UPPCF en de VVKP.
De website is een initiatief van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu in samenwerking met expertengroep BelPEP (Belgisch Psychotropics Experts Platform). BelPEP is een multidisciplinair platform bestaande uit drie werkgroepen van deskundigen, gericht op het bevorderen van het rationeel gebruik van psychoactieve geneesmiddelen in België.