Zich informeren

Krijg inzicht in het niet-medisch gebruik van psychoactieve medicatie door jongeren en jongvolwassenen (18 - 29 jaar). Het gaat dan om slaap- en kalmeermiddelen (benzodiazepines, z-drugs), opioïde pijnstillers en stimulerende geneesmiddelen (psychostimulantia). Studie van Universiteit Gent, VIVES Hogeschool en Université Saint-Louis - Bruxelles.

Beluister via onderstaande link de tweeledige podcast van het Benzocare onderzoeksteam (UGent en ULiège).
De eerste aflevering gaat dieper in op de reden waarom benzodiazepines worden voorgeschreven, en wat de voordelen en risico's zijn van deze medicijnen. In de tweede aflevering wordt de complexiteit van het afbouwproces besproken, en staat men stil bij de uitdagingen die daarbij komen kijken. 

Het FAGG bevroeg meer dan 12.000 Franstalige universiteitsstudenten over het gebruik van stimulerende geneesmiddelen. Hieruit blijkt dat 5% van deze studenten stimulerende geneesmiddelen gebruikt in de hoop hun studieprestaties te verbeteren zonder dat het gaat om een medisch gebruik.

De dag van de Farmacotherapie van 8 oktober stond vooral in het teken van benzo afbouwen benzo’s : doe je samen.

Heb je nog vragen, wil je je nog eens buigen over een bepaald onderwerp of kon je er niet bij zijn? Dan kan je hieronder de presentaties en de opname van de webinar terugvinden.

Op Ebpracticenet vindt u een overzicht van evidence-based richtlijnen en informatie over het gebruik van antidepressiva. Ebpracticenet is een digitale databank met evidence-based richtlijnen en informatie voor Belgische zorgverleners. Via een online platform staan onderbouwde praktijkrichtlijnen, aanbevelingen, kritische artikelbesprekingen, patiëntenbrochures, meetinstrumenten en audiovisueel materiaal ter beschikking.

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform) om te herinneren aan het belang van een samenwerking tussen huisartsen, apothekers en psychologen om een bewust gebruik van psychofarmaca te bevorderen en om de zorgkwaliteit te verbeteren.

Deze video ontwikkeld door BelPEP toont een interview met een psychiater waarin hij de kernboodschappen samenvat, evenals zijn rol om een gepast gebruik van psychofarmaca maximaal te bevorderen.

Op de website van het InterMutualistisch Agentschap (IMA) hebt u toegang tot een gegevensdatabank die toelaat om interactieve analyses te voeren rond het gebruik van psychofarmaca en meer bepaald van antidepressiva, antipsychotica en stimulantia. De analyses bieden u met name een overzicht, in functie van de regio of zelfs de gemeente, van de evolutie tussen 2008 en 2021 van het aantal DDD/1000 inwoners/dag, van het percentage gebruikers of van de duur van de behandeling.

Het BCFI herinnert aan de aanbevelingen voor good practices rond een goed gebruik van slaap- en kalmeermiddelen.

Het doel van deze studie, die wordt gefinancierd door Belspo, is om de toegankelijkheid van geestelijke gezondheidszorg te bestuderen voor mensen met een gebruiksprobleem van benzodiazepines en Z-drugs, om de ervaringen en waarnemingen van zowel gezondheidsprofessionals als gebruikers rond de gebruiksproblematiek van BZD/Z te analyseren, om de dubbelzinnige rol van BZD/Z in de geestelijke gezondheidssector te verkennen en begrijpen en om aanbevelingen uit te werken. Deze studie, uitgevoerd door UGent en ULG, is nog lopgende en zal ten einde lopen in 2024.

De transparantiefiches van het BCFI willen de medicamenteuze aanpak van een bepaald probleem documenteren, zowel in vergelijking met een placebo als in vergelijking met andere medicamenteuze behandelingen. Het BCFI stelde een transparatiefiche op over angststoornissen.

Deze diepgaande studie naar het geneesmiddelengebruik bij jongeren in België onthult een verrassende trend: hoewel het totale verbruik van terugbetaalde geneesmiddelen tussen 2013 en 2022 met ±10% is gedaald, is het aandeel gebruikers van antidepressiva met 60% gestegen.

Kom meer te weten over onze analyse & download de volledige studie.

Wanneer de behandeling wordt stopgezet of onderbroken, kunnen alle antidepressiva ontwenningsverschijnselen teweegbrengen. Het voornaamste doel van een stapsgewijze (en trage) afbouw is om die (ernstige) ontwenningsverschijnselen te vermijden. Het BCFI bracht in 2019 een handleiding uit voor een stapsgewijze stopzetting van antidepressiva. In 2022 werden de afbouwschema's vereenvoudigd. U vindt hier de algemene principes van afbouw, informatie over de ontwenningsverschijnselen en een goed gebruik van de afbouwschema's. 

Patiënten die minstens 5 terugbetaalde geneesmiddelen chronisch nemen, hebben sinds 1 april 2023 de mogelijkheid om een medicatienazicht te laten uitvoeren door de huisapotheker. Dit medicatienazicht wordt betaald door het RIZIV en kadert in de medisch-farmaceutische samenwerking. U vindt hier meer informatie over dit project medicatienazicht.

Hoeveel slaap- en kalmeermiddelen neemt men in België? Wie zijn de patiënten die er hun toevlucht toe nemen? Wie schrijft het vaakst voor? Hoe frequent grijpt men naar alternatieve moleculen of producten  zoals trazodon of producten op basis van planten?

Ontdek hier de recentste cijfers rond het gebruik van benzodiazepines en Z-drugs in België (bron: IQVIA Belgium en Farmanet).

Op de website van het InterMutualistisch Agentschap (IMA) vindt u cijfers over het gebruik van antipsychotica en meer bepaald gegevens per regio, geslacht, leeftijd en duur van het gebruik.

Volgens deze meta-analyse voorgesteld door het BCFI, zijn antidepressiva niet effectiever dan een placebo bij ouderen boven 65 met een matige tot ernstige depressie. Het BCFI besluit dat, alvorens een medicamenteuze behandeling van de depressie op te starten, men altijd een evaluatieverslag voordeel/risicio moet opstellen, vooral bij kwetsbare ouderen.

Hier vindt u de belangrijkste cijfergegevens over de omvang van het gebruik van psychoactieve medicatie in zowel Vlaanderen als België in de periode 2011 - 2021. Factsheet van het Vlaams Expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD).

Op Ebpracticenet vindt u een overzicht van evidence-based richtlijnen en informatie over het gebruik van antipsychotica. Ebpracticenet is een digitale databank met evidence-based richtlijnen en informatie voor Belgische zorgverleners. Via een online platform staan onderbouwde praktijkrichtlijnen, aanbevelingen, kritische artikelbesprekingen, patiëntenbrochures, meetinstrumenten en audiovisueel materiaal ter beschikking.

Dit zorgpad ADHD beoogt een optimaal traject voor kinderen en jongeren (jongvolwassenen) met druk gedrag en/of aandachts- en concentratieproblemen. Ouders, leerkrachten, (huis)artsen, CLB-medewerkers, hulpverleners… kortom: ieder die met deze kinderen en jongeren te maken heeft, kan hier wetenschappelijk verantwoorde én praktische informatie op maat vinden. Het zorgpad ADHD volgt de geldende richtlijnen van de Hoge Gezondheidsraad van 2013 en 2021. Het biedt informatie uit andere (inter)nationale richtlijnen met een stevige wetenschappelijke basis.

Volgend op de publicatie van de resultaten van de vijfde Covid-19-gezondheidsenquête van Sciensano en de enquête van het FAGG over het gebruik van slaapmiddelen, wenst het FAGG patiënten en gezondheidsprofessionals aan te zetten tot een goed gebruik van benzodiazepines en Z-drugs bij slaapstoornissen. U vindt hier een herhaling van de aanbevelingen voor het rationeel gebruik van benzodiazepines en Z-drugs bij slaapstoornissen.

Studie verschenen op de website van het British Journal of Sports Medicine, dat een samenvatting wil bieden van de bewijzen van de effecten van fysieke activiteit op symptomen van depressie, angst en psychologische stress bij de volwassen bevolking.

Het Comité voor de evaluatie van de medische praktijk inzake geneesmiddelen van het RIZIV organiseert twee consensusvergaderingen per jaar die bedoeld zijn om de medische praktijk inzake geneesmiddelen in een bepaalde sector te evalueren en om aanbevelingen te formuleren voor de zorgverleners. Hier vindt u de samenvatting van het rapport van de consensusvergadering georganiseerd in 2022 over het gebruik van antipsychotica buiten ernstige psychiatrische aandoeningen.

Op de website van het InterMutualistisch Agentschap (IMA) vindt u cijfers over het gebruik van antidepressiva en meer bepaald gegevens per regio, geslacht, leeftijd en duur van het gebruik.

Op Ebpracticenet vindt u een overzicht van evidence-based richtlijnen en informatie over het gebruik van benzodiazepines. Ebpracticenet is een digitale databank met evidence-based richtlijnen en informatie voor Belgische zorgverleners. Via een online platform staan onderbouwde praktijkrichtlijnen, aanbevelingen, kritische artikelbesprekingen, patiëntenbrochures, meetinstrumenten en audiovisueel materiaal ter beschikking.

Geneesmiddelenmisbruik komt het vaakst voor bij geneesmiddelen met stimulerende, sedatieve, kalmerende werking, en pijnstillers. Deze aanbeveling is een referentie-instrument voor huisartsen die worden geconsulteerd door volwassen patiënten die tekenen vertonen van geneesmiddelenverslaving. Deze aanbeveling legt de nadruk op de verantwoordelijkheid van de voorschrijvende arts en onderstreept het belang van een multidisciplinaire samenwerking. Opgesteld door SSMG in samenwerking met Domus Medica.

Antidepressiva worden in de praktijk vaak gebruikt voor andere indicaties dan depressie, onder meer bij patiënten met chronische pijn (fibromyalgie, neuropathische pijn, artrose, enz…). Een nieuwe Cochrane review concludeert dat er alleen voor duloxetine met zekerheid aangetoond is dat het werkt bij chronische pijn, en dan nog enkel op korte termijn. Voor geen enkel antidepressivum is betrouwbaar bewijs gevonden dat het werkt bij langdurig gebruik en veilig is. Lees er meer over in deze Folia van het BCFI. 

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform) over het bewuste gebruik en de afbouw van antidepressiva.

Informatie voor patiënten over de terugbetaling van geconventioneerde psychologen en orthopedagogen.

• Waar vind je een geconventioneerde klinisch psycholoog of orthopedagoog?
• Welke klachten kunnen een belletje doen rinkelen?
• Wat is (geconventioneerde eerstelijns) psychologische zorg?
• Hoeveel moet je betalen?

Een uitgebreide retrospectieve cohortstudie gevoerd in de Verenigde Staten bracht een toegenomen risico op overlijden aan het licht bij depressieve patiënten die een antipsychoticum hadden gekregen bovenop het antidepressivum dat ze al namen, in vergelijking met patiënten die een tweede antidepressivum kregen.

In dit wetenschappelijk advies formuleert de Hoge Gezondheidsraad van België richtlijnen voor de medicamenteuze en niet-medicamenteuze aanpak van ADHD bij kinderen, jongeren en volwassenen.

In 2022 gebruikt 2,1% van de kinderen tussen 6 en 17 jaar oud stimulantia. Dit percentage is vergelijkbaar met de cijfers van 10 jaar eerder, al waren de cijfers tussen 2011 en 2014 gedaald en zijn ze sindsdien terug aan het stijgen. Het gebruik ligt gevoelig hoger in Vlaanderen en jongens nemen drie keer vaker stimulantia dan meisjes.

Meer informatie? Lees het volledige rapport van het InterMutualistisch Agentschap.  

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform) ter bevordering van niet-medicamenteuze alternatieven voor benzodiazepines.

Deze video ontwikkeld door BelPEP toont een interview met een apotheker over diens rol bij het gepast gebruik van psychofarmaca.

U vindt hier onafhankelijke, objectieve en feitelijke informatie van de website van BCFI over antipsychotica.

Advies van de Hoge Gezondheidsraad over het off-label gebruik van psychofarmaca bij volwassenen met een verstandelijke beperking. Veel volwassenen met een verstandelijke beperking nemen namelijk psychofarmaca om gedragsproblemen te beheersen, zonder onderliggende psychiatrische diagnose. Dit advies wil de kennis verdiepen over de effecten van psychofarmaca op deze doelgroep en richtlijnen uitwerken om te komen tot een doelbewust en doeltreffend gebruik van psychofarmaca bij gedragsproblemen.

De Onafhankelijke Ziekenfondsen voerden een beschrijvende analyse uit over het gebruik van antidepressiva en psychotherapeutische verstrekkingen bij adolescenten. Hier leest u het integrale verslag en een samenvatting van de voornaamste gebruiksindicatoren. 

Deze Covid-19-gezondheidsenquête werd uitgevoerd door Sciensano in maart 2022 en ging met name over de geestelijke gezondheid en het gebruik van kalmeermiddelen. U krijgt een overzicht van de evolutie van de prevalentie van angst- en depressieve stoornissen maar ook van het gebruik van kalmeermiddelen.

De transparantiefiches van het BCFI willen de medicamenteuze aanpak van een bepaald probleem documenteren, zowel in vergelijking met een placebo als in vergelijking met andere medicamenteuze behandelingen. Het BCFI stelde een transparatiefiche op over insomnia.

Meer en meer kinderen met ADHD grijpen naar medicatie, vaak voor een te lange periode en met te weinig professionele begeleiding op het vlak van mentale gezondheid. ​ Dat blijkt uit de meest recente studie van CM Gezondheidsfonds, waarbij het medicatiegebruik van jongeren met ADHD tussen 6 en 17 jaar werd bekeken tussen 2013 en 2022.

Studie verschenen in Drugs & Aging van F-X. Sybille & co in 2023.

In deze aflevering hoort u een gesprek tussen twee huisartsen in opleidingen naar aanleiding van een casus over het herhalingsvoorschrift van benzodiazepines en Z-drugs. In de podcast worden eerst de langetermijneffecten van deze medicatie besproken. Vervolgens worden de verschillende fases van Prochaska en Diclemente overlopen die telkens worden toegepast op het afbouwen van benzodiazepines en Z-drugs. Bij elke fase wordt er verwezen naar handige tools die tijdens de consultatie kunnen gebruikt worden.

 In dit Folia-artikel van BCFI wordt aandacht besteed aan de aanpak van depressie bij volwassenen. Eerst wordt de aanbeveling voor goede medische praktijkvoering 'Depressie bij volwassenen' (2017, Domus Medica) besproken. Deze richtlijn beveelt aan om niet routinematig antidepressiva te geven bij 'milde tot matige depressie'. In geval van ernstige depressie is het aangeraden wel antidepressiva te geven, met steeds ook een belangrijke plaats voor psychologische ondersteuning.

 Het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) biedt gezondheidsprofessionals onafhankelijke, objectieve en feitelijke informatie over geneesmiddelen voor menselijk en dierlijk gebruik. Het BCFI wordt uitsluitend gefinancierd door publieke middelen, wat de redactionele onafhankelijkheid garandeert. U vindt er betrouwbare publicaties en gratis erkende e-learningmodules.

De veiligheid van benzodiazepinegebruik tijdens de zwangerschap blijft onzeker vanwege het beperkte en soms tegenstrijdige beschikbare bewijs. Lees hier meer over het praktijkgerichte advies vanuit het BCFI en de wetenschappelijke bewijsvoering die dit advies onderbouwt.   

Deze gids, opgesteld voor artsen, biedt verschillende praktische tools om u te helpen uw patiënten met slaapproblemen, angst, stress en/of depressieve klachten te begeleiden. U vindt er screeningsinstrumenten, samenvattende tabellen, modelbrief voor patiënten, informatiebrochures, enzovoort.

Het doel van deze richtlijn is huisartsen te helpen:  

- om de diagnose van slapeloosheid of insomnie te stellen 

- om de patiënt met slaapklachten gepersonaliseerde voorlichting te geven 

- om de niet-medicamenteuze aanpak van insomnie aan te moedigen en daarvoor eventueel gericht te verwijzen en met andere hulpverleners samen te werken - om het voorschrijven van slaapmiddelen, met name benzodiazepines en/of z-drugs, te beperken tot uitzonderlijke situaties.  

Het Centrum voor Geneesmiddelenbewaking herinnert eraan dat antidepressiva seksuele stoornissen kunnen teweegbrengen die kunnen aanhouden, zelfs na stopzetting van het geneesmiddel. Het is belangrijk rekening te houden met die bijwerkingen.

Deze video ontwikkeld door BelPEP toont een interview met een huisarts waarin ze de kernboodschappen samenvat, evenals haar rol om een gepast gebruik van psychofarmaca maximaal te bevorderen.

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform) over het bewuste gebruik en de afbouw van benzodiazepines.

Hier vindt u de informatie over het afbouwprogramma voor benzodiazepines en verwante middelen. Personen die chronisch een benzodiazepine of Z-drug nemen, kunt u een terugbetaald afbouwprogramma voorstellen, onder begeleiding van arts en apotheker. De aanpak is multidisciplinair: de voorschrijvende arts, de apotheker en de patiënt werken samen. Uitgegeven door het BCFI. 

U vindt hier onafhankelijke, objectieve en feitelijke informatie van de website van BCFI over hypnotica, sedativa en anxiolytica.

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform) om licht te werpen op de rol die de apotheker kan spelen in een bewust gebruik van psychofarmaca.

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform). De bedoeling is enerzijds de bevordering van niet-medicamenteuze alternatieven voor antidepressiva en anderzijds vermijden dat antidepressiva worden voorgeschreven in het geval van een lichte of matige depressie.

Raadpleeg hier verschillende instrumenten om het gebruik van slaapmiddelen en kalmeermiddelen, zoals benzodiazepines, bij uw patiënten te verminderen en eerst te denken aan andere oplossingen. Deze hulpmiddelen kunnen u ondersteunen in uw cruciale rol rond het sensibiliseren, informeren, motiveren en begeleiden van patiënten. U vindt er een affiche, brochure en praktische fiches.

Een bevraging rond slaapmiddelen van het FAGG toont aan dat meer dan een derde van patiënten tekenen van afhankelijkheid vertoont. De meerderheid gebruikt de slaapmiddelen te lang. U vindt hier de belangrijkste resultaten van deze enquête.

Welkom bij een aflevering van '10 minuten gezond', de podcast van de Onafhankelijke Ziekenfondsen. In deze aflevering gaan we dieper in op een maatschappelijk probleem dat steeds groter wordt: burn-out. Luister hoe expert Ruud Saerens ons inzicht geeft in dit fenomeen en hoe we het kunnen begrijpen en voorkomen. Ontdek waarom burn-out niet alleen op de werkvloer voorkomt. Hoe herkent u signalen en herstelt u de balans? Werkgevers spelen hierin ook een cruciale rol.

Op de website 'Gezond België' van het RIZIV, vindt u een overzicht van de cijfers over antidepressiva. Een volledig verslag en verschillende grafieken bieden u gedetailleerde informatie over de evolutie van de gebruiksgegevens tot 2022.

Het antipsychoticum quetiapine wordt steeds vaker off-label voorgeschreven in lage doseringen (25 tot 100 mg/d) bij slapeloosheid zonder psychiatrische comorbiditeit, hoewel de werkzaamheid niet bewezen is in goed uitgevoerd gerandomiseerd onderzoek. Lees er meer over in deze Folia van het BCFI. 

Op de website 'Gezond België' van het RIZIV vindt u een samenvatting van de voornaamste resultaten van de gezondheidsenquête van Sciensano 2018 over het gebruik van antidepressiva, slaapmiddelen en kalmeermiddelen.

Deze video ontwikkeld door BelPEP toont een interview met een psycholoog waarin hij de rol toelicht die hij kan spelen om een gepast gebruik van psychofarmaca maximaal te bevorderen.

Op de website 'Gezond België' van het RIZIV, vindt u een overzicht van de cijfers over antipsychotica. Een volledig verslag en verschillende grafieken bieden u gedetailleerde informatie over de evolutie van de gebruiksgegevens tot 2022.

Hier vindt u een update van de handvatten van het BCFI voor het afbouwen van antidepressiva. 

Deze richtlijn, opgemaakt door Domus Medica (in samenwerking met SSMG), biedt de huisarts handvaten om depressie bij volwassenen te herkennen, diagnosticeren, behandelen en op te volgen, met inbegrip van ouderen, zowel ambulant als in een serviceflat of woonzorgcentrum (WZC). Het biedt de huisarts een overzicht van de diagnostische en therapeutische mogelijkheden binnen de eigen praktijk alsook in samenwerking met andere hulpverleners en voorzieningen, zodat de huisarts samen met de patiënt een gemotiveerde keuze kan maken in de aanpak van depressie.

Een terugbetaling van psychologische zorg is mogelijk wanneer die zorg werd georganiseerd binnen een netwerk in de geestelijke gezondheidszorg dat een overeenkomst tekende met het RIZIV. U vindt hier alle nuttige informatie.

U vindt hier onafhankelijke, objectieve en feitelijke informatie van de website van BCFI over antidepressiva.

Een cohortstudie in de British Medical Journal (BMJ) bevestigt dat antipsychotica bij dementie het risico op cerebrovasculaire accidenten verhogen. Daarnaast vindt de studie ook meer kans op veneuze trombo-embolie, myocardinfarct, hartfalen, fracturen, pneumonie en acute nierschade. Voor meer informatie op de BCFI website, klik hier.

Recente rapporten waarschuwen voor een aanzienlijke toename van misbruik/ onaangepast of niet-medisch gebruik van pregabaline in België. Wees daarom waakzaam dat een voorschrift voor benzodiazepines niet vervangen worden door een voorschrift pregabaline. U vindt u hier links naar meer informatie over dit onderwerp. 

Het project BENZONET van de Universiteit Gent heeft voor het eerst de ervaringen en perspectieven van langetermijngebruikers van slaap- en kalmeermiddelen in kaart gebracht. Hoewel het gebruik van slaap- en kalmeermiddelen zeer wijd verspreid is en vaak maatschappelijk aanvaard, lijkt er toch een taboe te bestaan op het langdurig gebruik van deze medicatie. Deze dubbelzinnigheid komt voort uit het contrast tussen het statuut van 'geneesmiddel afgeleverd op voorschrift' en de stigmatisering rond de mogelijke verslavende werking.

De statistieken die hieromtrent beschikbaar zijn op de IMA Atlas gaven aan dat 65-plussers vaker een antipsychoticum nemen dan de andere leeftijdscategorieën. Bij personen die verblijven in een woonzorgcentrum gaat het om meer dan een kwart. 

Suïcidepreventie-Reflex is gebaseerd op de ‘Multidisciplinaire richtlijn voor de detectie en behandeling van suïcidaal gedrag’, ontwikkeld door het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP). Aan de hand van e-learningmodules en oefeningen leert SP-Reflex hoe u als hulpverlener deze richtlijn in de praktijk omzet.

De transparantiefiches van het BCFI willen de medicamenteuze aanpak van een bepaald probleem documenteren, zowel in vergelijking met een placebo als in vergelijking met andere medicamenteuze behandelingen. Het BCFI stelde een transparatiefiche op over AD(H)D bij kinderen en jongeren, maar ook bij volwassenen.

De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) bracht een waarschuwing uit voor bepaalde Z-drugs. Meerdere gevallen van ernstige - soms dodelijke - verwondingen veroorzaakt door slaapwandelen of ander ongewoon gedrag tijdens de slaap zijn gesignaleerd na het gebruik van een Z-drug. Het BCFI stelde een Folia op de aandacht te vestigen om deze ongewenste effecten van bepaalde Z-drugs.

Sciensano voert elke 4 jaar een gezondheidsenquête uit. U vindt hier de voornaamste resultaten over geestelijke gezondheid en meer bepaald over de aanpak van depressie, het gebruik van psychotrope geneesmiddelen en de psychische problemen bij kinderen en jongeren.

Vanaf 55 jaar is men extra kwetsbaar voor de bijwerkingen van psychoactieve medicatie, waaronder benzodiazepines, z-drugs, antidepressiva en antipsychotica. Het Vlaams Expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD): 

- kadert het gebruik van psychoactieve medicatie door ouderen met enkele cijfers 

- beschrijft hun kwetsbaarheden 

- schetst de preventieve aanpak die onoordeelkundig gebruik van psychoactieve medicatie bij deze doelgroep kan voorkomen of verminderen.

Beslissingsboom om professionals te helpen bepalen of een medicamenteuze behandeling aangewezen is in het kader van aandachtsproblemen en ADHD.

De statistieken die hieromtrent beschikbaar zijn op de IMA Atlas gaven aan dat 65-plussers vaker een antipsychoticum nemen dan de andere leeftijdscategorieën. Bij personen die verblijven in een woonzorgcentrum gaat het om meer dan een kwart. 

Hoeveel slaap- en kalmeermiddelen neemt men in België? Wie zijn de patiënten die er hun toevlucht toe nemen? Wie schrijft het vaakst voor? Hoe frequent grijpt men naar alternatieve moleculen of producten  zoals trazodon of producten op basis van planten?

Ontdek hier de recentste cijfers rond het gebruik van benzodiazepines en Z-drugs in België (bron: IQVIA Belgium en Farmanet).

Het antipsychoticum quetiapine wordt steeds vaker off-label voorgeschreven in lage doseringen (25 tot 100 mg/d) bij slapeloosheid zonder psychiatrische comorbiditeit, hoewel de werkzaamheid niet bewezen is in goed uitgevoerd gerandomiseerd onderzoek. Lees er meer over in deze Folia van het BCFI. 

Volgend op de publicatie van de resultaten van de vijfde Covid-19-gezondheidsenquête van Sciensano en de enquête van het FAGG over het gebruik van slaapmiddelen, wenst het FAGG patiënten en gezondheidsprofessionals aan te zetten tot een goed gebruik van benzodiazepines en Z-drugs bij slaapstoornissen. U vindt hier een herhaling van de aanbevelingen voor het rationeel gebruik van benzodiazepines en Z-drugs bij slaapstoornissen.

Deze fiche over benzodiazepines werd ontwikkeld door de ULB en The Human Link om klinisch psychologen en orthopedagogen te ondersteunen in hun klinische praktijk. In deze fiche vindt u een overzicht van het werkingsmechanisme. U vindt er ook een beschrijving van de therapeutische klassen, van de al dan niet aanbevolen indicaties en van de bijwerkingen. Tevens vindt u hier richtlijnen over opstart en informatie over alternatieven, stopzetting of afbouw. (Project gefinancierd door de FOD Volksgezondheid)

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform) over het bewuste gebruik en de afbouw van antidepressiva.

Op de website van het InterMutualistisch Agentschap (IMA) vindt u cijfers over het gebruik van antidepressiva en meer bepaald gegevens per regio, geslacht, leeftijd en duur van het gebruik.

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform) ter bevordering van niet-medicamenteuze alternatieven voor benzodiazepines.

Op Ebpracticenet vindt u een overzicht van evidence-based richtlijnen en informatie over het gebruik van antipsychotica. Ebpracticenet is een digitale databank met evidence-based richtlijnen en informatie voor Belgische zorgverleners. Via een online platform staan onderbouwde praktijkrichtlijnen, aanbevelingen, kritische artikelbesprekingen, patiëntenbrochures, meetinstrumenten en audiovisueel materiaal ter beschikking.

U vindt hier onafhankelijke, objectieve en feitelijke informatie van de website van BCFI over hypnotica, sedativa en anxiolytica.

Sciensano voert elke 4 jaar een gezondheidsenquête uit. U vindt hier de voornaamste resultaten over geestelijke gezondheid en meer bepaald over de aanpak van depressie, het gebruik van psychotrope geneesmiddelen en de psychische problemen bij kinderen en jongeren.

Beslissingsboom om professionals te helpen bepalen of een medicamenteuze behandeling aangewezen is in het kader van aandachtsproblemen en ADHD.

Een terugbetaling van psychologische zorg is mogelijk wanneer die zorg werd georganiseerd binnen een netwerk in de geestelijke gezondheidszorg dat een overeenkomst tekende met het RIZIV. U vindt hier alle nuttige informatie.

U vindt hier onafhankelijke, objectieve en feitelijke informatie van de website van BCFI over antipsychotica.

Op de website van het InterMutualistisch Agentschap (IMA) vindt u cijfers over het gebruik van antipsychotica en meer bepaald gegevens per regio, geslacht, leeftijd en duur van het gebruik.

U vindt hier onafhankelijke, objectieve en feitelijke informatie van de website van BCFI over antidepressiva.

De transparantiefiches van het BCFI willen de medicamenteuze aanpak van een bepaald probleem documenteren, zowel in vergelijking met een placebo als in vergelijking met andere medicamenteuze behandelingen. Het BCFI stelde een transparatiefiche op over AD(H)D bij kinderen en jongeren, maar ook bij volwassenen.

Op de website 'Gezond België' van het RIZIV, vindt u een overzicht van de cijfers over antipsychotica. Een volledig verslag en verschillende grafieken bieden u gedetailleerde informatie over de evolutie van de gebruiksgegevens tot 2022.

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform) over het bewuste gebruik en de afbouw van benzodiazepines.

De Onafhankelijke Ziekenfondsen voerden een beschrijvende analyse uit over het gebruik van antidepressiva en psychotherapeutische verstrekkingen bij adolescenten. Hier leest u het integrale verslag en een samenvatting van de voornaamste gebruiksindicatoren. 

De transparantiefiches van het BCFI willen de medicamenteuze aanpak van een bepaald probleem documenteren, zowel in vergelijking met een placebo als in vergelijking met andere medicamenteuze behandelingen. Het BCFI stelde een transparatiefiche op over angststoornissen.

Deze video ontwikkeld door BelPEP toont een interview met een psycholoog waarin hij de rol toelicht die hij kan spelen om een gepast gebruik van psychofarmaca maximaal te bevorderen.

Deze Covid-19-gezondheidsenquête werd uitgevoerd door Sciensano in maart 2022 en ging met name over de geestelijke gezondheid en het gebruik van kalmeermiddelen. U krijgt een overzicht van de evolutie van de prevalentie van angst- en depressieve stoornissen maar ook van het gebruik van kalmeermiddelen.

 Het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) biedt gezondheidsprofessionals onafhankelijke, objectieve en feitelijke informatie over geneesmiddelen voor menselijk en dierlijk gebruik. Het BCFI wordt uitsluitend gefinancierd door publieke middelen, wat de redactionele onafhankelijkheid garandeert. U vindt er betrouwbare publicaties en gratis erkende e-learningmodules.

In dit wetenschappelijk advies formuleert de Hoge Gezondheidsraad van België richtlijnen voor de medicamenteuze en niet-medicamenteuze aanpak van ADHD bij kinderen, jongeren en volwassenen.

Studie verschenen op de website van het British Journal of Sports Medicine, dat een samenvatting wil bieden van de bewijzen van de effecten van fysieke activiteit op symptomen van depressie, angst en psychologische stress bij de volwassen bevolking.

Het FAGG bevroeg meer dan 12.000 Franstalige universiteitsstudenten over het gebruik van stimulerende geneesmiddelen. Hieruit blijkt dat 5% van deze studenten stimulerende geneesmiddelen gebruikt in de hoop hun studieprestaties te verbeteren zonder dat het gaat om een medisch gebruik.

Deze video ontwikkeld door BelPEP toont een interview met een huisarts waarin ze de kernboodschappen samenvat, evenals haar rol om een gepast gebruik van psychofarmaca maximaal te bevorderen.

Op Ebpracticenet vindt u een overzicht van evidence-based richtlijnen en informatie over het gebruik van benzodiazepines. Ebpracticenet is een digitale databank met evidence-based richtlijnen en informatie voor Belgische zorgverleners. Via een online platform staan onderbouwde praktijkrichtlijnen, aanbevelingen, kritische artikelbesprekingen, patiëntenbrochures, meetinstrumenten en audiovisueel materiaal ter beschikking.

Vanaf 55 jaar is men extra kwetsbaar voor de bijwerkingen van psychoactieve medicatie, waaronder benzodiazepines, z-drugs, antidepressiva en antipsychotica. Het Vlaams Expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD): 

- kadert het gebruik van psychoactieve medicatie door ouderen met enkele cijfers 

- beschrijft hun kwetsbaarheden 

- schetst de preventieve aanpak die onoordeelkundig gebruik van psychoactieve medicatie bij deze doelgroep kan voorkomen of verminderen.

Recente rapporten waarschuwen voor een aanzienlijke toename van misbruik/ onaangepast of niet-medisch gebruik van pregabaline in België. Wees daarom waakzaam dat een voorschrift voor benzodiazepines niet vervangen worden door een voorschrift pregabaline. U vindt u hier links naar meer informatie over dit onderwerp. 

Antidepressiva worden in de praktijk vaak gebruikt voor andere indicaties dan depressie, onder meer bij patiënten met chronische pijn (fibromyalgie, neuropathische pijn, artrose, enz…). Een nieuwe Cochrane review concludeert dat er alleen voor duloxetine met zekerheid aangetoond is dat het werkt bij chronische pijn, en dan nog enkel op korte termijn. Voor geen enkel antidepressivum is betrouwbaar bewijs gevonden dat het werkt bij langdurig gebruik en veilig is. Lees er meer over in deze Folia van het BCFI. 

De transparantiefiches van het BCFI willen de medicamenteuze aanpak van een bepaald probleem documenteren, zowel in vergelijking met een placebo als in vergelijking met andere medicamenteuze behandelingen. Het BCFI stelde een transparatiefiche op over insomnia.

Deze diepgaande studie naar het geneesmiddelengebruik bij jongeren in België onthult een verrassende trend: hoewel het totale verbruik van terugbetaalde geneesmiddelen tussen 2013 en 2022 met ±10% is gedaald, is het aandeel gebruikers van antidepressiva met 60% gestegen.

Kom meer te weten over onze analyse & download de volledige studie.

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform) om te herinneren aan het belang van een samenwerking tussen huisartsen, apothekers en psychologen om een bewust gebruik van psychofarmaca te bevorderen en om de zorgkwaliteit te verbeteren.

Deze patiëntenfolder over antidepressiva werd ontwikkeld door de ULB en The Human Link om patiënten van psychologen te helpen om hun behandeling met psychofarmaca beter te begrijpen. Deze fiche kan tijdens een consultatie worden besproken. Ze biedt een antwoord op de volgende vragen: Hoe werken deze geneesmiddelen? Voor welke klachten worden ze wel/niet aangeraden? Wanneer de behandeling starten? Wat zijn de bijwerkingen en hoe die te vermijden? (Project gefinancierd door de FOD Volksgezondheid)

Op de website 'Gezond België' van het RIZIV, vindt u een overzicht van de cijfers over antidepressiva. Een volledig verslag en verschillende grafieken bieden u gedetailleerde informatie over de evolutie van de gebruiksgegevens tot 2022.

Deze fiche Geheugensteun Psychofarmaca komt voort uit de e-learning "Behandelingen met psychofarmaca" en werd ontwikkeld door de ULB en The Human Link om klinisch psychologen en orthopedagogen te ondersteunen in hun klinische praktijk. Deze fiche vat de rol samen van psychologen bij het begeleiden van patiënten die psychofarmaca nemen. Tevens biedt ze een overzicht van de invloed van psychofarmaca op de psychotherapie. De fiche geeft een overzicht van welke informatie te verzamelen, welke de alarmsignalen zijn en wat de basisprincipes zijn van interprofessionele communicatie.

Meer en meer kinderen met ADHD grijpen naar medicatie, vaak voor een te lange periode en met te weinig professionele begeleiding op het vlak van mentale gezondheid. ​ Dat blijkt uit de meest recente studie van CM Gezondheidsfonds, waarbij het medicatiegebruik van jongeren met ADHD tussen 6 en 17 jaar werd bekeken tussen 2013 en 2022.

Het Centrum voor Geneesmiddelenbewaking herinnert eraan dat antidepressiva seksuele stoornissen kunnen teweegbrengen die kunnen aanhouden, zelfs na stopzetting van het geneesmiddel. Het is belangrijk rekening te houden met die bijwerkingen.

Advies van de Hoge Gezondheidsraad over het off-label gebruik van psychofarmaca bij volwassenen met een verstandelijke beperking. Veel volwassenen met een verstandelijke beperking nemen namelijk psychofarmaca om gedragsproblemen te beheersen, zonder onderliggende psychiatrische diagnose. Dit advies wil de kennis verdiepen over de effecten van psychofarmaca op deze doelgroep en richtlijnen uitwerken om te komen tot een doelbewust en doeltreffend gebruik van psychofarmaca bij gedragsproblemen.

Het project BENZONET van de Universiteit Gent heeft voor het eerst de ervaringen en perspectieven van langetermijngebruikers van slaap- en kalmeermiddelen in kaart gebracht. Hoewel het gebruik van slaap- en kalmeermiddelen zeer wijd verspreid is en vaak maatschappelijk aanvaard, lijkt er toch een taboe te bestaan op het langdurig gebruik van deze medicatie. Deze dubbelzinnigheid komt voort uit het contrast tussen het statuut van 'geneesmiddel afgeleverd op voorschrift' en de stigmatisering rond de mogelijke verslavende werking.

Het Comité voor de evaluatie van de medische praktijk inzake geneesmiddelen van het RIZIV organiseert twee consensusvergaderingen per jaar die bedoeld zijn om de medische praktijk inzake geneesmiddelen in een bepaalde sector te evalueren en om aanbevelingen te formuleren voor de zorgverleners. Hier vindt u de samenvatting van het rapport van de consensusvergadering georganiseerd in 2022 over het gebruik van antipsychotica buiten ernstige psychiatrische aandoeningen.

Suïcidepreventie-Reflex is gebaseerd op de ‘Multidisciplinaire richtlijn voor de detectie en behandeling van suïcidaal gedrag’, ontwikkeld door het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP). Aan de hand van e-learningmodules en oefeningen leert SP-Reflex hoe u als hulpverlener deze richtlijn in de praktijk omzet.

Dit zorgpad ADHD beoogt een optimaal traject voor kinderen en jongeren (jongvolwassenen) met druk gedrag en/of aandachts- en concentratieproblemen. Ouders, leerkrachten, (huis)artsen, CLB-medewerkers, hulpverleners… kortom: ieder die met deze kinderen en jongeren te maken heeft, kan hier wetenschappelijk verantwoorde én praktische informatie op maat vinden. Het zorgpad ADHD volgt de geldende richtlijnen van de Hoge Gezondheidsraad van 2013 en 2021. Het biedt informatie uit andere (inter)nationale richtlijnen met een stevige wetenschappelijke basis.

Op de website 'Gezond België' van het RIZIV vindt u een samenvatting van de voornaamste resultaten van de gezondheidsenquête van Sciensano 2018 over het gebruik van antidepressiva, slaapmiddelen en kalmeermiddelen.

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform). De bedoeling is enerzijds de bevordering van niet-medicamenteuze alternatieven voor antidepressiva en anderzijds vermijden dat antidepressiva worden voorgeschreven in het geval van een lichte of matige depressie.

Op de website van het InterMutualistisch Agentschap (IMA) hebt u toegang tot een gegevensdatabank die toelaat om interactieve analyses te voeren rond het gebruik van psychofarmaca en meer bepaald van antidepressiva, antipsychotica en stimulantia. De analyses bieden u met name een overzicht, in functie van de regio of zelfs de gemeente, van de evolutie tussen 2008 en 2021 van het aantal DDD/1000 inwoners/dag, van het percentage gebruikers of van de duur van de behandeling.

Krijg inzicht in het niet-medisch gebruik van psychoactieve medicatie door jongeren en jongvolwassenen (18 - 29 jaar). Het gaat dan om slaap- en kalmeermiddelen (benzodiazepines, z-drugs), opioïde pijnstillers en stimulerende geneesmiddelen (psychostimulantia). Studie van Universiteit Gent, VIVES Hogeschool en Université Saint-Louis - Bruxelles.

Informatie voor patiënten over de terugbetaling van geconventioneerde psychologen en orthopedagogen.

• Waar vind je een geconventioneerde klinisch psycholoog of orthopedagoog?
• Welke klachten kunnen een belletje doen rinkelen?
• Wat is (geconventioneerde eerstelijns) psychologische zorg?
• Hoeveel moet je betalen?

Deze fiche over antidepressiva werd ontwikkeld door de ULB en The Human Link om klinisch psychologen en orthopedagogen te ondersteunen in hun klinische praktijk. In deze fiche vindt u een overzicht van het werkingsmechanisme . U vindt er ook een beschrijving van de therapeutische klassen, van de al dan niet aanbevolen indicaties en van de bijwerkingen. Tevens vindt u hier richtlijnen over opstart en opvolging en  informatie over alternatieven, stopzetting of afbouw. (Project gefinancierd door de FOD Volksgezondheid)

Op Ebpracticenet vindt u een overzicht van evidence-based richtlijnen en informatie over het gebruik van antidepressiva. Ebpracticenet is een digitale databank met evidence-based richtlijnen en informatie voor Belgische zorgverleners. Via een online platform staan onderbouwde praktijkrichtlijnen, aanbevelingen, kritische artikelbesprekingen, patiëntenbrochures, meetinstrumenten en audiovisueel materiaal ter beschikking.

Deze patiëntenfolder over benzodiazepines werd ontwikkeld door de ULB en The Human Link om patiënten van psychologen te helpen om hun behandeling met psychofarmaca beter te begrijpen. Deze fiche kan tijdens een consultatie worden besproken. Ze biedt een antwoord op de volgende vragen: Hoe werken deze geneesmiddelen? Voor welke klachten worden ze wel/niet aangeraden? Welke behandeling bij stress, angst en slaapproblemen? Wanneer de behandeling starten? Waarom een behandeling van korte duur? Wat zijn de bijwerkingen en hoe die te vermijden?

Een bevraging rond slaapmiddelen van het FAGG toont aan dat meer dan een derde van patiënten tekenen van afhankelijkheid vertoont. De meerderheid gebruikt de slaapmiddelen te lang. U vindt hier de belangrijkste resultaten van deze enquête.

Het doel van deze studie, die wordt gefinancierd door Belspo, is om de toegankelijkheid van geestelijke gezondheidszorg te bestuderen voor mensen met een gebruiksprobleem van benzodiazepines en Z-drugs, om de ervaringen en waarnemingen van zowel gezondheidsprofessionals als gebruikers rond de gebruiksproblematiek van BZD/Z te analyseren, om de dubbelzinnige rol van BZD/Z in de geestelijke gezondheidssector te verkennen en begrijpen en om aanbevelingen uit te werken. Deze studie, uitgevoerd door UGent en ULG, is nog lopgende en zal ten einde lopen in 2024.

Deze video ontwikkeld door BelPEP toont een interview met een apotheker over diens rol bij het gepast gebruik van psychofarmaca.

In 2022 gebruikt 2,1% van de kinderen tussen 6 en 17 jaar oud stimulantia. Dit percentage is vergelijkbaar met de cijfers van 10 jaar eerder, al waren de cijfers tussen 2011 en 2014 gedaald en zijn ze sindsdien terug aan het stijgen. Het gebruik ligt gevoelig hoger in Vlaanderen en jongens nemen drie keer vaker stimulantia dan meisjes.

Meer informatie? Lees het volledige rapport van het InterMutualistisch Agentschap.  

Sensibiliseringsfilm ontwikkeld door BelPEP (Belgian Psychotropics Experts Platform) om licht te werpen op de rol die de apotheker kan spelen in een bewust gebruik van psychofarmaca.

Deze patiëntenfolder over antipsychotica werd ontwikkeld door de ULB en The Human Link om patiënten van psychologen te helpen om hun behandeling met psychofarmaca beter te begrijpen. Deze fiche kan tijdens een consultatie worden besproken. Ze biedt een antwoord op de volgende vragen: Hoe werken deze geneesmiddelen? Voor welke klachten worden ze wel/niet aangeraden? Wanneer de behandeling starten? Wat zijn de bijwerkingen en hoe die te vermijden? (Project gefinancierd door de FOD Volksgezondheid.)

Deze fiche over antipsychotica werd ontwikkeld door de ULB en The Human Link om klinisch psychologen en orthopedagogen te ondersteunen in hun klinische praktijk. In deze fiche vindt u een overzicht van het werkingsmechanisme. U vindt er ook een beschrijving van de therapeutische klassen, van de al dan niet aanbevolen indicaties en van de bijwerkingen. Tevens vindt u hier richtlijnen over opstart en opvolging en informatie over alternatieven, stopzetting of afbouw. (Project gefinancierd door de FOD Volksgezondheid.)

De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) bracht een waarschuwing uit voor bepaalde Z-drugs. Meerdere gevallen van ernstige - soms dodelijke - verwondingen veroorzaakt door slaapwandelen of ander ongewoon gedrag tijdens de slaap zijn gesignaleerd na het gebruik van een Z-drug. Het BCFI stelde een Folia op de aandacht te vestigen om deze ongewenste effecten van bepaalde Z-drugs.

Beluister via onderstaande link de tweeledige podcast van het Benzocare onderzoeksteam (UGent en ULiège).
De eerste aflevering gaat dieper in op de reden waarom benzodiazepines worden voorgeschreven, en wat de voordelen en risico's zijn van deze medicijnen. In de tweede aflevering wordt de complexiteit van het afbouwproces besproken, en staat men stil bij de uitdagingen die daarbij komen kijken. 

Hier vindt u de belangrijkste cijfergegevens over de omvang van het gebruik van psychoactieve medicatie in zowel Vlaanderen als België in de periode 2011 - 2021. Factsheet van het Vlaams Expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD).

Deze video ontwikkeld door BelPEP toont een interview met een psychiater waarin hij de kernboodschappen samenvat, evenals zijn rol om een gepast gebruik van psychofarmaca maximaal te bevorderen.

Welkom bij een aflevering van '10 minuten gezond', de podcast van de Onafhankelijke Ziekenfondsen. In deze aflevering gaan we dieper in op een maatschappelijk probleem dat steeds groter wordt: burn-out. Luister hoe expert Ruud Saerens ons inzicht geeft in dit fenomeen en hoe we het kunnen begrijpen en voorkomen. Ontdek waarom burn-out niet alleen op de werkvloer voorkomt. Hoe herkent u signalen en herstelt u de balans? Werkgevers spelen hierin ook een cruciale rol.